Από τον Ούγγρο Dr. Albert Szent-Györgyi, βραβευμένο με Νόμπελ Bιοχημικό, από τον οποίο πήρε το όνομα η ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Szeged, μέχρι τη σημερινή Dr. Katalin Karikó, νικήτρια του περσινού βραβείου Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής, η οποία ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Szeged και επί του παρόντος υπηρετεί σαν Ερευνητική καθηγήτρια, το Πανεπιστήμιο του Szeged αποτελεί κέντρο καινοτόμων ερευνών. Στις μέρες μας ο Dr. Tamás Martinek ηγείται του Ινστιτούτου Ιατρικής Χημείας, ή αλλιώς OVI, πραγματοποιώντας σημαντικές και καινοτόμες έρευνες Βιοχημείας. Όπως αναφέρει «Η κληρονομιά των δύο νομπελιστών αποτελεί θετική πίεση για εμάς, αλλά προσπαθούμε να ανταποκριθούμε στα πρότυπα που θέτουν».
Το OVI αποτελείται από πολλές ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες σε καλά στελεχωμένες εγκαταστάσεις που παρέχουν εξειδικευμένη υποστήριξη στους ερευνητές. Οι πρόσφατες έρευνές τους ανήκουν στους τομείς γύρω από την υπερνίκηση της βακτηριακής αντίστασης, την παροχή αντισωμάτων στα κύτταρα, τις αλληλεπιδράσεις πρωτεΐνης με πρωτεΐνη και την ανακάλυψη νέων θεραπειών για τον καρκίνο.
Η OVI συνεργάζεται με άλλες σχολές και ιδρύματα στο Szeged, όπως το Κέντρο Βιολογικών Ερευνών (BRC), όπου εργάστηκε ο Karikó στις αρχές της δεκαετίας του 1980. «Υπάρχει μια ισχυρή ομάδα στο BRC, που εργάζεται για την αντιμικροβιακή αντοχή, με επικεφαλής τον Dr. Csaba Pál», αναφέρει ο Dr. Martinek. Περίπου πέντε εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από μικροβιακές λοιμώξεις ανθεκτικές στα φάρμακα κάθε χρόνο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Μεγάλο Ερώτημα
«Ο Dr. Pál ήταν από τους πρώτους που δήλωσε ότι τα αντιμικροβιακά πεπτίδια είναι πραγματικά σημαντικά εργαλεία για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής. Και ξεκινήσαμε μια συνεργασία με την ομάδα του. Και το μεγάλο ερώτημα είναι πώς τα αντιμικροβιακά πεπτίδια γίνονται χρήσιμα σε αυτόν τον αγώνα». Τα πεπτίδια, όπως και οι πρωτεΐνες, αποτελούνται από αμινοξέα, που γενικά αποτελούνται από μικρές αλυσίδες από αυτά. Μέσω της έρευνάς τους, οι ομάδες του OVI και του BRC ανακάλυψαν ότι ορισμένα βακτήρια που προκαλούν ασθένειες καταφέρνουν να αποφύγουν την επίδραση των αντιβιοτικών επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό τους λειτουργώντας σαν νεκρά. «Συνειδητοποιήσαμε ότι αυτά τα αντιμικροβιακά πεπτίδια αλλάζουν την ηλεκτροφυσιολογία της βακτηριακής μεμβράνης. Απλώς προσθέτεις πεπτίδια και μετράς την αυξημένη τάση. Και αυτό δίνει το έναυσμα στα βακτήρια να λειτουργήσουν κανονικά, καθιστώντας τα ξανά ευάλωτα στις θανατηφόρες επιδράσεις των αντιβιοτικών.»
Ένα άλλο επίκεντρο της έρευνας του Dr. Martinek περιλαμβάνει τη δοκιμή μακρομοριακών παραγόντων που διεισδύουν στα κύτταρα για να παράγουν «ενδοκυτταρικά» αποτελέσματα, όπως συμβαίνει με τον μηχανισμό της θεραπείας που βασίζεται σε mRNA που αναπτύχθηκε από την Dr. Karikó. Η μεγάλη πρόκληση είναι να ανακαλύψουν πώς να περάσουν τα αντισώματα μέσω της κυτταρικής μεμβράνης καθώς η κυτταρική μεμβράνη είναι εγγενώς αδιαπέραστη από τα μόρια πρωτεΐνης. Ο Dr. Martinek και η ομάδα του επωφελούνται από μια «πίσω πόρτα» σε μια διαδικασία που ονομάζεται ενδοκυττάρωση για να αποκτήσουν είσοδο για ειδικά αντισώματα που στοχεύουν ειδικά τις πρωτεΐνες που σχετίζονται με την ασθένεια εντός του κυττάρου χωρίς να επηρεάζουν άλλες ενδοκυτταρικές διεργασίες.
«Αναπτύξαμε μια μέθοδο για να πυροδοτήσουμε αυτήν την ενδοκυττάρωση για να δρομολογήσουμε το αντίσωμα και το κατοχυρώσαμε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας» αναφέρει. Η συγκεκριμένη διαδικασία διείσδυσης στην κυτταρική μεμβράνη υπόσχεται πολλά για τη θεραπεία του μακρομοριακού καρκίνου.
Στοχεύοντας τον Καρκίνο
Η θεραπεία του καρκίνου είναι ο στόχος μιας άλλης ερευνητικής ομάδας εντός του OVI, με επικεφαλής τον Dr. Gabriel Fenteany. Ο Dr. Fenteany δημιούργησε την ομάδα του το 2021 και επί του παρόντος επικεντρώνεται σε φαρμακολογικές προσεγγίσεις για την αποκάλυψη και τη θεραπευτική τροποποίηση των κυτταρικών οδών που εμπλέκονται στον καρκίνο.
«Εξετάζουμε μια σειρά από δυναμικές αλληλεπιδράσεις πρωτεΐνης προς πρωτεΐνη που ρυθμίζουν την ανάπτυξη, την κίνηση και την εισβολή των κυττάρων, με ρόλους στην εξέλιξη και τη μετάσταση του καρκίνου», εξηγεί ο Dr. Fenteany . Πρόσφατα, η ομάδα διερεύνησε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των πρωτεϊνών που εμπλέκονται στην ανάπτυξη του όγκου και στη μετάσταση (όταν ο καρκίνος εξαπλώνεται από το ένα μέρος του σώματος στο άλλο), συμπεριλαμβανομένου αυτού που είναι γνωστό ως πρωτεΐνη αναστολέα κινάσης Raf ή RKIP. Αυτή η πρωτεΐνη ρυθμίζει τη δραστηριότητα πολλών άλλων πρωτεϊνών που εμπλέκονται στη μετάσταση του καρκίνου.
«Άλλες αλληλεπιδράσεις πρωτεϊνών είναι ανασταλτικές, πράγμα που σημαίνει ότι μια πρωτεΐνη περιορίζει τη δραστηριότητα μιας άλλης που προάγει αυτές τις διαδικασίες που σχετίζονται με την ασθένεια. Επομένως, εάν ανακαλύψουμε ενώσεις που μπλοκάρουν τις αλληλεπιδράσεις που προάγουν τον καρκίνο ή σταθεροποιούν τις αλληλεπιδράσεις που αναστέλλουν τον καρκίνο, μπορεί να έχουμε πιθανούς οδηγούς φαρμάκων», σημειώνει ο Dr. Fenteany .
Πηγή: Budapest Business Journal
